SÚNG LỆNH (ỐNG LỆNH), MỘT LOẠI  HỎA KHÍ ĐẶC BIỆT

Các vị hoàng đế Nguyễn đặc biệt chú trọng đến việc sản xuất nhiều vũ khí để đảm bảo cho sự bền vững của triều đại. Việc đúc các loại vũ khí, đặc biệt là súng thần công còn là cách để các vị hoàng đế triều Nguyễn phô diễn sức mạnh, khẳng định chiến thắng.

Hiện nay, Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế là nơi lưu giữ nhiều nhất loại vũ khí bằng đồng thời Nguyễn, trong đó có 2 khẩu súng khá độc đáo, đó là 2 khẩu súng lệnh. Súng hình chiếc độc bình, thân bầu, miệng tròn loe, đuôi bằng có gờ nổi, phần ngòi châm hình máng nằm gần cuối đuôi súng. Dọc thân súng khắc 6 dòng chữ Hán ghi tên súng, năm đúc, kích thước và trọng lượng. Khẩu thứ nhất khắc các dòng chữ Hán: Minh Mạng cửu niên cát nguyệt nhật tạo đệ tứ vị, tâm hoành kính nhất thập lục phân, tâm trường cửu thốn tứ phân, thông trường nhất xích nhị thốn, trọng nhị bách bát thập cửu cân tam lạng. (Chế tạo ngày tháng tốt năm Minh Mạng thứ 9 (1828), khẩu thứ tư, đường kính nòng 16 phân, nòng súng dài 9 tấc 4 phân, súng dài 1 thước 2 tấc, nặng 289 cân 3 lạng). Khẩu thứ hai cũng khắc các dòng chữ Hán tương tự chỉ khác năm đúc, vị thứ và trọng lượng. (Khẩu này được đúc năm Minh Mạng thứ 12 (1831), là khẩu thứ 10, nặng 288 cân). Đo theo hệ mét, 2 khẩu súng này đều cao khoảng 52cm, đường kính miệng là 22cm, nặng khoảng 174kg.

Thời Nguyễn, dân chúng thường gọi những khẩu súng lệnh này là Ống lệnh (lịnh). Theo sử liệu triều Nguyễn, súng lệnh là loại hỏa khí bằng đồng dùng để tạo ra tiếng nổ lớn báo hiệu giờ đóng/mở cửa Kinh thành hoặc báo hiệu các ngày có lễ Đại triều hay hoàng đế đi tuần ngoài Kinh thành. 

Từ triều Gia Long đến Minh Mạng, súng lệnh được đặt tại lầu Ngũ Phụng (cửa Ngọ Môn). Từ sau năm 1839, súng được chuyển khỏi Ngọ Môn ra đặt ngoài Hoàng thành và một số địa điểm khác. 

 Hiện hai súng lệnh này đang được trưng bày tại không gian triển lãm về Hoàng đế Minh Mạng tại Ngọ Môn (Hoàng thành Huế). Mời quý khách đến tham quan gian trưng bày để tìm hiểu thêm về hai khẩu súng đặc biệt với tuổi đời gần 200 tuổi này.